Ε.Π.Μ. - Χορευτικό Τμήμα


Η καλλιέργεια των τεχνών στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσε ύψιστη απόδειξη «ανθρώπου» και μοναδικό τρόπο προσεγγίσεως του θεϊκού. Η θεοποίηση των τεχνών και η γένεση των θεοτήτων – προστάτιδών τους, αποτέλεσαν θεμελιώδεις λίθους στην οικοδόμηση του αρχαιοελληνικού πολιτισμικού μεγαλείου. Η ενασχόληση με τις τέχνες είναι μέσο έκφρασης για κάθε λαό, σε κάθε περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Ειδικά για τον Έλληνα το τραγούδι και ο χορός ήταν οι κατεξοχήν τρόποι διασκέδασης, οι κατεξοχήν τρόποι εξωτερίκευσης του πόνου, του καημού και της χαράς είτε σε περιόδους σκλαβιάς και αγώνων είτε σε περιόδους εθνικής υπερηφάνειας.

Αυτόν ακριβώς τον τρόπο έκφρασης, την πληθώρα των χορευτικών κινήσεων του Έλληνα και της Ελληνίδας, τη μοναδικότητα και τη σημασία της ελληνικής χορευτικής παράδοσης, ήρθε να προστατεύσει σα νέα Τερψιχόρη η Εστία Πιερίδων Μουσών Κατερίνης με το Χορευτικό Τμήμα.

Στο σύντομο ιστορικό που ακολουθεί σημειώνονται κάποια στοιχεία για τη σημασία του χορού στο πέρασμα των αιώνων και την πορεία του Χορευτικού Τμήματος της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης από την ίδρυσή του έως σήμερα και την πολιτισμική κι εθνική αξία της προσπάθειας αυτής.

Ο χορός είναι οικουμενικό φαινόμενο κι ενδεχομένως η πιο παλιά από τις τέχνες του ανθρώπου, αφού ιστορικές κι εθνογραφικές μελέτες έχουν δείξει ότι απαντά σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς και τους λαούς της γης.

Ο παραδοσιακός λαϊκός (δημοτικός) χορός αναφέρεται κυρίως στη χορευτική έκφραση που λειτούργησε στην αγροτική κοινότητα, στη φάση μιας λιγότερο ή περισσότερο "κλειστής" ζωής της. Ωστόσο στο ευρύ φάσμα χορευτικών ειδών και επιλογών που περιέχει η ελληνική λαϊκή παράδοση, εντάσσονται κι εκείνα τα χορευτικά είδη που διαμορφώθηκαν στις παρυφές των αστικών κέντρων στις αρχές του αιώνα, στο πλαίσιο της μετάβασης από την κατ’ εξοχήν αγροτική στην προοδευτικά αστικοποιούμενη ελληνική κοινωνία. Ο χορός στην Ελλάδα είναι δεμένος με την εθνική ιστορία και την πολιτισμική παράδοση και αποτέλεσε, ιδιαίτερα σε χαλεπούς χρόνους, όπως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ένα από τα κύρια μέσα ενδυνάμωσης της κοινωνικής και πατριωτικής ενότητας. Και στη νεώτερη εποχή ο χορός διαπλέκεται λειτουργικά με την καθημερινή ζωή.

Με την έξοδο από την κλειστή παραδοσιακή ζωή και την αρχή του φολκλορισμού ο λαϊκός χορός πέρασε σ’ ένα στάδιο "δεύτερης" ύπαρξης. Από νωρίς ξεκίνησαν οι προσπάθειες διατήρησης αυτών των χορευτικών – λαογραφικών δρωμένων. Αρκετοί ήταν οι ερευνητές που ταξίδεψαν σε όλη την ελληνική περιφέρεια με σκοπό να καταγράψουν τους τοπικούς χορούς. Σιγά – σιγά ιδρύθηκαν και το πρώτα "διδασκαλεία παραδοσιακών χορών" με σκοπό τη μεταλαμπάδευση στις νέες γενιές της χορευτικής μας παράδοσης.

Έτσι, το 1968, ιδρύθηκε στην Κατερίνη, από μία ομάδα νέων της πόλης που αγαπούσαν τους παραδοσιακούς χορούς, το Χορευτικό της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης. Επικεφαλής στην προσπάθεια αυτή ήταν ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής Δημήτριος Παρασκευόπουλος. Οι νέοι αυτοί άρχισαν να συλλέγουν υλικό και να μαθαίνουν χορούς απ’ όλη την Ελλάδα. Παράλληλα αγοράσθηκαν και οι πρώτες παραδοσιακές φορεσιές.

Με το πέρασμα των πρώτων κιόλας χρόνων, ο αριθμός των ανθρώπων που ασχολήθηκε με τους παραδοσιακούς χορούς μέσα από το Χορευτικό Τμήμα της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης αυξήθηκε ραγδαία. Η αγάπη για την παράδοση που είχαν οι νέοι της Κατερίνης, έβρισκε μετουσίωση μέσα από τις δραστηριότητες του Χορευτικού της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης. Έτσι η προσπάθεια των πρωτοπόρων του 1968 άρχισε να ‘χει καρπούς και ν’ αγκαλιάζεται με συγκινητικό τρόπο από το σύνολο των κατοίκων της Κατερίνης.

Το Χορευτικό άρχισε να γίνεται γνωστό κι έξω από τα όρια του νομού, σ’ όλη την ελληνική επικράτεια. Παράλληλα με τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις σ’ όλη την Ελλάδα (Άγιος Μάμας Χαλκιδικής, Αθήνα, Αλεξανδρούπολη, Αξιούπολη, Αριδαία, Γαστούνη Ηλείας, Έδεσσα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καρδίτσα, Καστοριά, Νάουσα, Νέα Μάλγαρα, Νιγρίτα, Ξάνθη, Παλαμάς Καρδίτσας, Πάτρα, Χανιά, Αίγιο, Σάμος, Ικαρία, Νέα Καρβάλη, κ.α.), από το 1975 άρχισε να περιοδεύει σε ετήσια βάση στην Ευρώπη, Ασία και Αμερική.

Σε όλες τις εκδηλώσεις που συμμετείχε, το Χορευτικό Τμήμα της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης απέσπασε επαίνους και θετικές κριτικές από το κοινό, οργανωτικές επιτροπές εκδηλώσεων και ειδικούς του χώρου, για την πιστή αναπαράσταση των λαϊκών παραδοσιακών δρωμένων, την άψογη σκηνική παρουσία, την άρτια εμφάνιση των παραδοσιακών φορεσιών και την πιστότητα στην εκτέλεση της παραδοσιακής μουσικής.

Οι έως τώρα αποστολές στο εξωτερικό έχουν ως εξής:

1975: Γερμανία
1978: Αυστρία
1979: Γαλλία , Ολλανδία
1980: Ιταλία
1981: Ελβετία , Ιταλία
1982: Ολλανδία
1983: Γαλλία , Ισπανία , Πορτογαλία
1984: Ρουμανία , Πολωνία
1985: Γαλλία
1986: Γαλλία
1987: Ιταλία , Ολλανδία
1988: Καναδάς
1989: Γαλλία
1990: Ιταλία , Γαλλία
1991: Λουξεμβούργο
1992: Γερμανία , Ισπανία
1993: Ιταλία
1994: Πορτογαλία
1995: Ρουμανία , Γαλλία , Γιουγκοσλαβία
1996: Ρουμανία , Βέλγιο
1997: Κύπρος
1998: Αυστρία
1999: Ιταλία
2000: Ισπανία , Πορτογαλία
2001: Εσθονία , Ουγγαρία
2002: Τσεχία , Ιταλία
2003: Κύπρος
2004: Ουγγαρία
2005: Κίνα , Γαλλία
2006: Ιταλία
2007: Πολωνία
2009: Καναδάς

Στο Χορευτικό αυτή τη στιγμή είναι γραμμένοι περίπου 300 χορευτές και χορεύτριες. Τα παιδιά αρχίζουν την εκμάθηση των χορών από την ηλικία των δέκα ετών. Παράλληλα με τα πρακτικά μαθήματα των βημάτων, τα παιδιά μαθαίνουν την ιστορία των χορών, το ρόλο και τη σημασία τους στη ζωή των ανθρώπων και την κοινωνία. Έρχονται επίσης σε επαφή με τις παραδοσιακές φορεσιές κάθε περιοχής, μαθαίνουν τα κομμάτια κάθε φορεσιάς, τη σημασία τους και τη λειτουργικότητά τους. Τέλος οι χορευτές και οι χορεύτριες γνωρίζουν τα παραδοσιακά μουσικά όργανα, τον τρόπο κατασκευής και λειτουργίας τους, και μαθαίνουν ν’ αναγνωρίζουν τη μουσική και τα όργανα κάθε περιοχής.

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει έρευνα και καταγραφή των χορών της Πιερίας και του ευρύτερου βορειοελλαδικού χώρου. Τα στοιχεία συγκεντρώνονται και καταγράφονται σε κασέτες ήχου και εικόνας. Παράλληλα κάθε καταγραφή συνοδεύεται από το αντίστοιχο επιστημονικό, ιστορικό – λαογραφικό υλικό ώστε να είναι ολοκληρωμένη η προσπάθεια προσέγγισης της αυθεντικότητας και πιστής αναπαράστασης των λαϊκών δρωμένων. Οι κασέτες αυτές χρησιμοποιούνται και στα μαθήματα ώστε τα παιδιά να έχουν όσο το δυνατόν πιο παραστατική εικόνα των χορών. Έτσι, μετά από πολυετή έρευνα, έχουν καταγραφεί και παρουσιάζονται σε διάφορες εκδηλώσεις οι χοροί της Πιερίας: Συρτός, Κουκοβίτικος, ΄Ισος, Τσάμικος Λαζαίων, Διπλωτός, Θηλεικωτός, Ρόκα, Ζαχαρούλα κ.α.

Η αίθουσα του Χορευτικού Τμήματος εμπλουτίζεται συνεχώς με βιβλία και περιοδικά που αναφέρονται στην επιστήμη της λαογραφίας και της ιστορίας, ενώ υπάρχει σειρά βιντεοκασετών με το υλικό των ερευνών, τις παραστάσεις του Χορευτικού και παραστάσεις άλλων χορευτικών συγκροτημάτων. Το υλικό αυτό χρησιμοποιείται και στα μαθήματα των παιδιών ώστε να έχουν καλύτερη εικόνα για τη σκηνική παρουσία των χορευτικών ομάδων.

Στο βεστιάριο του Χορευτικού της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης υπάρχουν περίπου 220 παραδοσιακές φορεσιές που καλύπτουν όλη την ελληνική επικράτεια αλλά και περιοχές που ήταν ελληνικές αλλά δεν ανήκουν στο σημερινό Ελληνικό Κράτος. Κάποιες από τις φορεσιές αυτές είναι αυθεντικές και η αξία τους είναι ανυπολόγιστη. Την ευθύνη της συντήρησης των στολών την έχει ομάδα γονέων των παιδιών.

Το Χορευτικό της Εστίας Πιερίδων Μουσών Κατερίνης προσφέρει υπηρεσίες πολύτιμες τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στην Ελλάδα. Αποτελεί διέξοδο στον ελεύθερο χρόνο των νέων, ειδικά σε μία εποχή όπως η σημερινή που οι πειρασμοί έχουν πολλαπλασιασθεί και οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί. Φέρνει σ’ επαφή τους νέους με την ελληνική παράδοση και συντελεί έτσι στη διατήρηση μακραίωνων πολιτισμικών αξιών. Κάνει, επίσης, γνωστό το όνομα της Κατερίνης σε όλη τη χώρα με τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τέλος είναι πρεσβευτής της χώρας μας στο εξωτερικό καθώς γνωρίζει στους ξένους την ελληνική παράδοση και αποτελεί κίνητρο για να επισκεφθούν την Ελλάδα και να θαυμάσουν από κοντά τον ελληνικό πολιτισμό.